ESG – co to znaczy i jakie daje korzyści firmom?

W obliczu rosnących wyzwań klimatycznych oraz wzrastającej świadomości społecznej, standardy ESG (ang. Environmental, Social, Governance) – zyskują coraz większe znaczenie. Termin ten obejmuje szeroki zakres działań, które mają na celu ocenę wpływu firmy na środowisko naturalne, społeczeństwo oraz sposób zarządzania, kładąc nacisk na przejrzystość, etykę i odpowiedzialność korporacyjną. W artykule wyjaśniamy, czym jest ESG, jakie regulacje, takie jak dyrektywa CSRD, stoją za jego wdrożeniem, oraz jak przejście na zrównoważony rozwój może wspierać rozwój firmy. Dowiesz się również, jakie korzyści biznesowe przynosi wdrożenie ESG i jak zaimplementować jego zasady.

Z naszego artykułu dowiesz się:

• Co to jest ESG?
• Co to jest Dyrektywa CSRD?
• Jakie są wskaźniki ESG?
• Czym różni się ESG od CSR?
• Raportowanie ESG – kogo obowiązuje?
• Jakie są korzyści biznesowe z wdrożenia ESG?
• Jak wprowadzić ESG w firmie?

Co to jest ESG?

ESG to zestaw wskaźników, które oceniają wpływ działalności firmy na środowisko, społeczeństwo oraz poziom odpowiedzialności i przejrzystości jej zarządzania. Akronim ESG odnosi się do trzech kluczowych obszarów: „E” to środowisko (environmental), „S” to społeczeństwo (social), a „G” oznacza ład korporacyjny (governance).

Standardy raportowania ESG obejmują szeroki zakres działań firmy: wpływ na środowisko, zaangażowanie społeczne oraz zasady zarządzania. Mierzy, w jaki sposób firma integruje te trzy komponenty z operacjami biznesowymi, a także w jaki sposób reaguje na ryzyko i wykorzystuje szanse z nimi związane. Gromadzenie dany w ramach ESG, ich analiza, a także późniejsze raportowanie, może być łatwiejsze dzięki systemowi takiemu jak Comarch ESG.

Co to jest Dyrektywa CSRD?

Dyrektywa CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) to ramy prawne, które regulują zasady raportowania zrównoważonego rozwoju przez przedsiębiorstwa. Przyjęta w listopadzie 2022 roku i obowiązująca od stycznia 2023 roku, dyrektywa jest częścią europejskiego zielonego ładu oraz strategii na rzecz zrównoważonego finansowania.

CSRD wprowadza standardy ujawniania informacji niefinansowych, które umożliwiają inwestorom oraz interesariuszom ocenę wpływu spółek na środowisko oraz ryzyka i możliwości wynikające z klimatycznych i społecznych aspektów ich działalności. Przepisy te harmonizują informacje przekazywane przez firmy, co w perspektywie średnio- i długoterminowej obniża koszty raportowania. CSRD nakłada na spółki obowiązek stosowania Europejskich Standardów Raportowania Zrównoważonego Rozwoju (ESRS), przygotowanych przez EFRAG. Standardy te obowiązują wszystkie podmioty w zakresie CSRD, niezależnie od sektora, w którym działają.

We wrześniu 2024 roku Mairead McGuinness, komisarz ds. usług finansowych, zwróciła się do państw członkowskich, apelując o proporcjonalne wdrożenie ram sprawozdawczości oraz minimalizowanie obciążeń związanych z nowymi wymogami.

Jakie są wskaźniki ESG?

Elementy ESG, to tak jak już wspominaliśmy wcześniej: aspekt środowiska naturalnego, aspekt społeczny oraz ład korporacyjny. Poniżej omówimy, w jaki sposób koncepcja ESG może przekładać się na praktykę biznesową.

E – Environmental – Aspekt środowiskowy

Mierzy wpływ firmy na środowisko i jej podejście do zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstwa. Przykładowe działania obejmują:

• zmniejszenie zużycia energii i przejście na odnawialne źródła, aby ograniczyć emisje CO₂,
• opracowywanie produktów przyjaznych środowisku,
• stosowanie ekologicznych opakowań i recykling,
• dążenie do zero waste oraz wdrażanie materiałów biodegradowalnych.

S – Social – Aspekt społeczny

Skupia się na wpływie firmy na społeczeństwo i kulturę pracy. Firmy inwestujące w różnorodność, sprawiedliwość i warunki pracy wnoszą istotny wkład w swoje otoczenie społeczne.

Przykłady to:

• równość płac,
• inicjatywy edukacyjne dla lokalnych społeczności,
• wspieranie inkluzywności w miejscu pracy.

G – Governance – Aspekt zarządczy

Dotyczy przejrzystości zarządzania i etyki biznesowej. Dobra praktyka ładu korporacyjnego obejmuje m.in.:

• raportowanie wyników finansowych i strategii,
• odpowiedzialność menedżerską,
• przeciwdziałanie korupcji,
• zapewnienie różnorodności w zespołach menadżerskich,
• przejrzystość w kwestii wynagrodzeń kadry kierowniczej.

Czym różni się ESG od CSR?

CSR (Corporate Social Responsibility) jest często wspominane w kontekście mówienia o koncepcji ESG. CSR i ESG to różne podejścia wykorzystywane przez firmy do oceny i realizacji zrównoważonego rozwoju. CSR to wewnętrzne ramy działania przedsiębiorstwa, podczas gdy ESG dostarcza interesariuszom obiektywnych wskaźników oceny.

Zarówno CSR, jak i ESG, pomagają firmom w komunikowaniu swoich wartości i celów. Praktyki CSR są jednak zazwyczaj regulowane wewnętrznie i mogą być różnorodne, w zależności od przyjętej koncepcji i kultury organizacyjnej firmy. Mają one charakter bardziej jakościowy i ciężko zamknąć je w bardzo konkretnej definicji. Z kolei ESG w przedsiębiorstwie stanowi zestaw miar, które pozwalają inwestorom podejmować świadome decyzje.

Co istotne, zakres ESG i CSR się wzajemnie nie wykluczają. Przedsiębiorstwa mogą korzystać jednocześnie z obu tych koncepcji. CSR wspiera między innymi komunikację wewnętrzną z pracownikami, budując świadomość wokół inicjatyw firmy, natomiast przygotowanie strategii ESG wyznacza konkretne, mierzalne cele. CSR skutecznie wzmacnia więc pozytywny wizerunek firmy, a raportowanie ESG zgodnie z przyjętymi wskaźnikami dostarcza twardych danych. Zrównoważone zarządzanie przedsiębiorstwem i transparentność w zarządzaniu pokazują inwestorom, że firma ma długoterminową wizję.

Raportowanie ESG – kogo obowiązuje?

Obowiązek raportowania ESG, zgodnie z wprowadzonymi regulacjami, jest rozłożony na kilka etapów i dotyczy różnych kategorii przedsiębiorstw w zależności od ich wielkości oraz działalności na rynku europejskim. Nowe przepisy obejmują przede wszystkim duże spółki, ale docelowo obejmą również mniejsze przedsiębiorstwa, w tym te spoza Unii Europejskiej, jeśli mają działalność na jej terenie.

• Od 2024 roku raporty zrównoważonego rozwoju muszą przedstawić duże spółki i grupy kapitałowe będące jednostkami interesu publicznego. Dotyczy to firm zatrudniających powyżej 500 pracowników, posiadających sumę bilansową przekraczającą 20 mln euro lub generujących roczne przychody powyżej 40 mln euro. Obowiązek ten obejmuje m.in. spółki giełdowe, które dotychczas były zobowiązane do raportowania danych niefinansowych.
• Od 2025 roku obowiązek raportowania ESG rozszerzy się na pozostałe duże spółki, które nie są notowane na giełdzie. Dotyczy to firm zatrudniających ponad 250 pracowników, osiągających sumę bilansową przekraczającą 25 mln euro oraz / lub roczne przychody powyżej 50 mln euro.
• Od 2026 roku do raportowania ESG będą zobowiązane również małe i średnie przedsiębiorstwa notowane na giełdzie, z wyłączeniem mikroprzedsiębiorstw. Kryteria dla takich podmiotów to: ponad 250 pracowników lub/i 50 milionów euro przychodu rocznie, lub/i suma bilansowa powyżej 25 milionów euro. Firmy muszą spełniać przynajmniej 2 z 3 kryteriów.
• Z kolei w 2027 roku obowiązek raportowania ESG obejmie aż 90% firm z sektora MŚP. Będą to małe i średnie firmy, które zatrudniają powyżej 10 pracowników i są notowane na rynku regulowanym, spełniające 2 z 3 kryteriów (zatrudnianie powyżej 10 pracowników, suma bilansowa powyżej 350 tys. euro, roczne przychody powyżej 700 tys. euro). Będą one raportować za rok 2026.
• Od 2028 roku obowiązek raportowania obejmie także spółki spoza UE, które mają swoje jednostki zależne lub oddziały na terenie Polski lub innych krajów członkowskich. Firmy te będą zobowiązane do raportowania ESG, jeśli ich przychód na terytorium UE przekroczy 150 mln euro rocznie.

Wprowadzenie tych wymogów ma na celu standaryzację sprawozdawczości, co ułatwi dostęp do wiarygodnych danych na temat wpływu firm na środowisko i społeczeństwo.

Jakie są korzyści biznesowe z wdrożenia ESG?

Firmy wdrażające ESG mogą liczyć na szereg wymiernych korzyści, które wykraczają poza aspekty wizerunkowe. Działania ESG wpływają pozytywnie na konkurencyjność i wyniki finansowe firmy. Jedną z kluczowych zalet wdrażania strategii ESG jest wzrost zaufania i lojalności klientów, którzy coraz częściej zwracają uwagę na etyczne i ekologiczne działania przedsiębiorstwa. Firmy zaangażowane w zrównoważony rozwój są postrzegane jako bardziej odpowiedzialne i proekologiczne, co zwiększa ich atrakcyjność rynkową. Część klientów jest skłonna płacić więcej za produkty z określonego sektora wytwarzane zgodnie z zasadami ESG, mając pewność, że firma dba o środowisko oraz przestrzega zasad etyki pracy.

ESG przyczynia się także do optymalizacji kosztów operacyjnych, ponieważ firmy mogą oszczędzać na zużyciu energii i materiałów. Przykładem jest zmniejszenie ilości odpadów oraz stosowanie ekologicznych i biodegradowalnych materiałów opakowaniowych, co prowadzi do redukcji kosztów w perspektywie długoterminowej. Zrównoważone praktyki wpływają również na oszczędność energii – przejście na odnawialne źródła oraz inwestycje w technologie o niskim zużyciu energii, takie jak oświetlenie LED, mogą znacząco obniżyć rachunki za energię elektryczną. Ponadto firmy realizujące zasady ESG mają większe szanse na przyciągnięcie utalentowanych pracowników, którzy coraz częściej wybierają miejsca pracy zgodne z ich wartościami.

Firmy raportujące ESG obserwują także korzyści w wymiarze społecznym. Firma inwestująca w lokalne społeczności i dbająca o sprawiedliwe traktowanie pracowników wzmacnia swoje relacje z otoczeniem, co może przełożyć się na dodatkowe wsparcie lokalne, w tym pozytywny wizerunek w oczach społeczności. Zaufanie inwestorów to kolejny istotny aspekt – firmy transparentne, stosujące dobre praktyki zarządcze, są postrzegane jako bardziej stabilne i przewidywalne, co zwiększa ich atrakcyjność inwestycyjną. ESG może również ułatwić dostęp do nowych źródeł finansowania, ponieważ wiele instytucji finansowych preferuje współpracę z firmami odpowiedzialnymi społecznie i środowiskowo.

Jak wprowadzić ESG w firmie?

Wdrożenie ESG to proces wieloetapowy, który wymaga zaangażowania na każdym szczeblu organizacyjnym. Pierwszym krokiem jest zapoznanie się z wytycznymi, wymogami prawnymi oraz standardami raportowania ESG, takimi jak Dyrektywa CSRD, Rozporządzenie w sprawie ujawniania informacji na temat zrównoważonego finansowania (SFDR), a także globalne inicjatywy, takie jak Carbon Disclosure Project (CDP) i Global Reporting Initiative (GRI). Znajomość tych regulacji i dobrych praktyk pozwala na lepsze przygotowanie się do raportowania i dostosowanie do wymogów formalnych.

Następnym krokiem jest szczegółowa analiza obecnego stanu i ocena, w jaki sposób firma już spełnia standardy ESG oraz jakie cele ESG chciałaby osiągnąć. Warto zidentyfikować obszary, które wymagają poprawy oraz określić konkretne, mierzalne wskaźniki, aby monitorować postępy i efektywność działań. Na tej podstawie firma może przygotować strategię ESG, która będzie integralną częścią jej strategii biznesowej. Kluczowe jest także opracowanie procedur operacyjnych wspierających wdrażanie ESG, które będą jasno określały, jakie działania należy podjąć w poszczególnych obszarach, od środowiskowego po zarządczy.

Szkolenie pracowników jest nieodzownym elementem wdrażania ESG – podniesienie świadomości na temat zrównoważonego rozwoju, transparentności oraz społecznej odpowiedzialności jest konieczne, aby działania były skuteczne i trwałe. Pracownicy powinni znać nie tylko cele i założenia ESG, ale także konkretne działania, które ich bezpośrednio dotyczą, aby mogli aktywnie wspierać strategię firmy.

Wprowadzenie ESG to także komunikacja zewnętrzna – poinformowanie klientów oraz interesariuszy o podejmowanych działaniach wzmacnia wizerunek firmy jako odpowiedzialnej i transparentnej. Dobre praktyki obejmują angażowanie interesariuszy poprzez przejrzyste raportowanie wyników i bieżące informowanie o postępach w realizacji strategii ESG. W tym kontekście raportowanie ESG to nie tylko obowiązek, ale także narzędzie budowania zaufania i relacji z otoczeniem.

Cały proces wdrażania ESG wymaga stałego monitorowania i oceny postępów, aby firma mogła reagować na zmieniające się potrzeby oraz doskonalić swoje działania na rzecz zrównoważonego rozwoju.